De 8 juni is de Wereldoceaandag. Het thema van dit jaar is "De oceaan: leven en levensonderhoud".
We moeten ons ervan bewust zijn dat de oceaan ons minstens de helft van de zuurstof levert die in de wereld wordt geproduceerd, 90 procent van de biodiversiteit van de planeet herbergt en 70 procent van haar oppervlakte bedekt. Bovendien beïnvloedt de oceaan weersverschijnselen en het klimaat en herbergt het indrukwekkende soorten die daar hun thuis vinden. De oceaan biedt ons veel voordelen en helpt ons te overleven, en daarom moeten we hem nu meer dan ooit beschermen.
DE OCEANEN
Meer dan de helft van de oceanen en zeeën valt buiten regelgeving of wetten, het zijn internationale wateren, waardoor het beheer van de biodiversiteit die er leeft of de toestand van de oceaan geen prioriteit of "probleem" is voor iemand.
De milieuproblematiek treft de oceaanwateren op dramatische wijze en brengt de biodiversiteit die er leeft in een kritieke situatie. Het wordt steeds moeilijker om de klimaatsbedreiging veroorzaakt door vervuiling en overproductie het hoofd te bieden, en bijgevolg worden de gevolgen steeds ernstiger. Bijna 100% van de populaties grote vissen is praktisch vernietigd, en de helft van de koraalriffen is al verdwenen.
De opwarming van de aarde is al met 1 procent boven het pre-industriële niveau uitgekomen, wat resulteert in warmere en zuurdere oceanen die minder geschikt zijn om in te leven. Gegevens tonen aan dat de oceaan vrijwel alle warmte van het klimaatsysteem absorbeert. Daarbij komt dat het smelten van gletsjerijs bijdraagt aan de stijging van de zeespiegel, wat ook negatieve effecten zal hebben op de soorten die er leven en op mensen, aangezien natuurrampen steeds vaker voorkomen en steden die zich op slechts enkele meters boven zeeniveau bevinden en kleine eilanden zullen treffen.
Aan de andere kant is de toename van het toerisme ook een factor die de toestand van het oceaanwater verandert, dat 80% van het wereldtoerisme ontvangt. De zeevaart beïnvloedt ook de zeeën en oceanen, aangezien dagelijks duizenden schepen door zout water varen en goederen vervoeren. De vervuilingsvlek is vanuit de ruimte zichtbaar. De gevolgen van het zeevrachtvervoer zijn watervervuiling, biodiversiteitsverlies en geluidsoverlast.
Een andere grote vijand van de zee is plastic, een stof die niet afbreekt, niet verdwijnt, en als het niet wordt gerecycled, eindigt het in de zee. Tegenwoordig bestaat er geen oceaan zonder plastic, van het oppervlak tot de zeebodem, en ook in de magen van de soorten die erin leven.
DE BLAUWE WALVIS
Dit grote zoogdier, dat wordt beschouwd als het grootste dier op aarde, dat in alle oceanen van de wereld leeft en communiceert met geluiden die onbegrijpelijk zijn voor het menselijk oor, bevindt zich in groot gevaar ondanks decennia van bescherming.
Er zijn talrijke oorzaken die deze kwetsbare toestand verklaren; aan de ene kant zijn er de vangsten die per ongeluk plaatsvinden wanneer walvissen in de visnetten van schepen terechtkomen zonder het hoofddoel van de vissers te zijn. De Noord-Atlantische vinvis en de bultrugwalvis van de Arabische Zee zijn het meest getroffen, maar er zijn veel soorten die betrokken zijn bij bijvangst, zoals dolfijnen of bruinvissen.
Aan de andere kant is klimaatverandering ook een factor die de bedreiging van het voortbestaan van walvissen rechtvaardigt. De stijging van de watertemperatuur en het smelten van gletsjers en zee-ijs hebben ernstige gevolgen voor walvissen die in de Arctische en Antarctische gebieden leven, omdat ze "uitgerust" zijn met een vetlaag die hen beschermt tegen de kou; maar als het niet koud is, krijgen ze het te warm. Aan de andere kant hebben de afvalstoffen van de olie-industrie, textielindustrie, zeehavens of stortplaatsen ook ernstige gevolgen voor het leven van walvisachtigen, die hun natuurlijke habitat zien verminderen of vervuilen en fysieke schade oplopen zoals gehoorverlies. Bovendien stabiliseren de deeltjes van chemische producten die in het milieu achterblijven en door luchtstromen worden verplaatst, zich wanneer ze het Arctische gebied bereiken. De lage temperaturen en het ontbreken van bacteriële activiteit voorkomen dat deze verontreinigende stoffen afbreken en ze hopen zich geleidelijk en onophoudelijk op in de weefsels van de walvissen.
Walvissen worden in sommige landen ook gebruikt voor de handel in vlees en olie. Deze praktijk ontstond twee eeuwen geleden, en hoewel de jacht en commerciële exploitatie van walvissen sinds 1986 wettelijk verboden is, gebeurt het nog steeds in landen als Noorwegen, IJsland en Japan, onder het twijfelachtige voorwendsel dat het voor wetenschappelijk onderzoek is.
HAAIEN
Haaien zijn de leiders van de voedselketen en spelen een fundamentele rol in het behoud van de oceanen. Toch zijn ze ook een van de grote oceaansoorten die zich in een kritieke staat bevinden. Studies tonen aan dat de haai-populatie in de afgelopen 50 jaar met meer dan 70 procent is afgenomen. Volgens onderzoeker Richard Sherley van de Universiteit van Exeter zijn er nu drie haaien voor elke tien haaien die in 1970 in de oceanen leefden.
De belangrijkste oorzaak is overbevissing; van haaien wordt hun vlees, vinnen en leverolie geoogst. Daarnaast zijn ze het doelwit van recreatieve visserij en ook slachtoffers van grootschalige visnetten. De visserij in de oceaan heeft sinds 1970 de druk op deze soorten 18 keer verhoogd.
De meest kwetsbare haaiensoorten zijn de hamerhaai, de witpunthaai en de reuzenhamerhaai. Bovendien hebben deze populaties het laagste percentage aan wetten en regels ter bescherming van mariene soorten.
ZEEHONDEN
Dit dier, dat eeuwig werd achtervolgd door pelsjagers, wordt nu bedreigd door klimaatverandering. De sterfte onder zeehonden is sterk toegenomen door de opwarming van de aarde, wat blijkt uit de laatste gegevens die aantonen dat in Canada in 2020 acht van de tien pasgeboren zeehonden stierven door de hoge temperaturen. Zeehondenjongeren groeien op ijsplaten, maar de hoeveelheid ijs in de Atlantische Oceaan is met 20 procent afgenomen. Elk jaar wordt de jacht op 300.000 zeehondenbaby's toegestaan om hun huid te verkopen, wat ook hun voortplanting en overleving bemoeilijkt.
Het beschermen van de oceaan en haar biodiversiteit is van vitaal belang zodat we ons kunnen blijven verwonderen bij het zien van een walvis die naar de oppervlakte komt of de witte huid van een zeehond die onder water duikt. Als er geen haaien zijn, wat zal dan de volgende Steven Spielberg inspireren om een meesterwerk te maken?
Er zijn oplossingen voor alle problemen, en door samen te werken zullen we alle obstakels op onze weg kunnen overwinnen.
Gelukkige Wereld Oceaan Dag!
