“Wat mannen doet lijden zijn niet de gebeurtenissen, maar hun waardering ervan” Epictetus (55 – 135).
Het is passend om te beginnen met deze grote reflectie van de Griekse filosoof Epictetus, waarin hij het belang beschrijft van een juiste waardering en acceptatie van de situatie. Soms hebben we de neiging om een situatie negatief te overschatten, waardoor we een heel eenvoudig en kort probleem veranderen in een zeer vervelend, ingewikkeld en complex probleem, dat ons schaadt en een negatieve invloed heeft op onze mentale en fysieke gezondheid. Het belangrijkste is om niet meer belang toe te kennen aan een concrete situatie dan het verdient. Naar aanleiding van deze kleine reflectie voeg ik deze andere zin van de filosoof toe.
“De mens maakt zich niet zozeer zorgen over echte problemen als wel over zijn ingebeelde angsten over zijn echte problemen”.
Wat hij in feite zegt is dat het niet zozeer het probleem of de situatie is, maar de mentale voorstelling die we maken, die ons angst bezorgt.
Uitgaande van het feit dat sportblessures normaal zijn en onvermijdelijk zullen optreden in het leven van iedereen die regelmatig sport of fysieke activiteit beoefent. Alle sporters zijn eraan blootgesteld en zullen tijdens hun sportcarrière geblesseerd raken, maar er zijn een aantal factoren die de kans op een blessure vergroten. Door deze factoren te kennen en te proberen te beheersen, kunnen we sommige blessures voorkomen, de ernst ervan verminderen, de hersteltijd verkorten, het revalidatieprogramma versterken en de terugkeer naar training en competitie bevorderen. In dit geval zullen we het hebben over een van de belangrijkste factoren gedurende het hele blessureproces, stress.
Het verbaast ons niet meer om de televisie aan te zetten, de radio te luisteren of een krant te openen en het woord stress tegen te komen, zoals post-vakantiestress, werkstress, postnatale stress, sportstress en nog veel meer. We zijn gewend geraakt aan deze term en gebruiken hem zelfs in ons dagelijks vocabulaire.
Weten we echt wat stress is en hoe het ons beïnvloedt?
Lazarus (1984) definieert stress als “een bijzondere relatie tussen de persoon en de omgeving die wordt beoordeeld als overweldigend of als iets dat zijn middelen te boven gaat en het welzijn bedreigt”. Met andere woorden, het is een subjectieve waardering waarbij de eisen van de omgeving de middelen die ik heb overtreffen, waardoor de situatie buiten mijn controle raakt. Om de ernst en grote impact van stress in de samenleving te begrijpen, zal ik de gegevens presenteren die in 2018 zijn verkregen door het Colegio Oficial de Psicólogos (COP). Zij voerden een onderzoek uit onder mensen tussen 18 en 64 jaar en concludeerden dat van elke tien mensen negen (96%) bevestigen het afgelopen jaar stress te hebben gevoeld en vier van de tien dit ook continu hebben ervaren (42,1%). Dit zou betekenen dat ongeveer 12,5 miljoen Spanjaarden elk jaar stress ervaren en het dus een probleem vormt in de huidige samenleving.
Wat is de impact van stress op sportblessures?
De aanwezigheid van stress bij een individu verhoogt de kwetsbaarheid voor blessures om verschillende redenen:
- Stress veroorzaakt een overactivatie van de spieren, wat vermoeidheid en fysieke uitputting bevordert. Dit kan op zijn beurt leiden tot verkeerd gebruik en motorische coördinatieproblemen, aandachtsafleidingen en flexibiliteitsproblemen. Dit alles schaadt de effectiviteit en kwaliteit van bewegingen, waardoor het risico op een blessure toeneemt.
- Stress verzwakt het immuunsysteem van de sporter, waardoor we minder goed voorbereid zijn en gevoeliger worden voor mogelijke blessures.
- In de sport komen veel situaties voor die ons stressniveau verhogen, bijvoorbeeld een sporter die een bepaalde score moet halen om aan een specifieke wedstrijd deel te kunnen nemen. Ook zijn er persoonlijke situaties die onze stress verhogen en onze sportprestaties schaden, bijvoorbeeld een sporter die voor een training of wedstrijd ruzie heeft met zijn partner. Al deze situaties kunnen ons activatieniveau verhogen. Een sporter die niet het optimale of noodzakelijke waakzaamheidsniveau bereikt, ondervindt veel problemen in zijn aandachtsverwerking (verspreiding ervan). Deze aandachtsdeficiënties kunnen leiden tot verstrooidheid, waardoor hij zich niet op relevante aspecten concentreert, belangrijke informatie negeert, fouten maakt bij de uitvoering van de activiteit en bij het snel en foutief nemen van beslissingen. Dit alles verhoogt de kans op een blessure.
- In aansluiting op het voorgaande punt kan stress ook het tegenovergestelde veroorzaken, namelijk een zeer laag activatieniveau. Hoe? Hoge stressniveaus kunnen psychische vermoeidheid en dus ook fysieke vermoeidheid bevorderen, evenals een sombere en apathische stemming, wat het voor de sporter moeilijk maakt zijn activatieniveau te verhogen en het optimale niveau te bereiken om goed te presteren. Een teveel aan ontspanning tijdens het sporten beïnvloedt direct ons aandachtsysteem (vermindert het), waardoor we aandachtsfouten maken en stoppen met letten op relevante aspecten, wat fouten bevordert en het risico op blessures verhoogt.
- In lijn met een ongepast activatieniveau verhoogt stress ook impulsiviteit en agressief en risicovol gedrag. Er zijn twee manieren om te reageren op een stressvolle situatie: vechten of vluchten. In dit geval maken impulsieve en agressieve reacties deel uit van de vechtreactie.
- Op dezelfde manier is de andere reactie op stress de vluchtreactie. Sommige sporters hebben gemerkt dat de periode waarin ze geblesseerd zijn ideaal is om te ontsnappen en zich te distantiëren van stressvolle situaties. Daarom kunnen ze soms dankzij de blessure ongewenste prikkels vermijden die stress veroorzaken.
- Stress en onzekerheidssituaties kunnen ertoe leiden dat de sporter de situatie wil controleren, soms op een overdreven manier, wat leidt tot overmatig sporten, zelfs trainen boven zijn fysieke en psychologische capaciteiten. Deze factor staat bekend als overtraining. In deze gevallen kan de sporter zijn eigen kwetsbaarheid voor blessures en zijn fysieke capaciteiten op dat moment negeren, waardoor hij de juiste trainingshoeveelheid overschrijdt, het risico op blessures verhoogt en de kans op het ontstaan ervan vergroot.
Daarom kan stress op veel verschillende manieren de kwetsbaarheid voor blessures vergroten, en is het noodzakelijk om een vroegtijdige identificatie van de eerste stresssymptomen te hebben, om een juiste vroege interventie uit te voeren, zodat het blessurerisico wordt verminderd, de hersteltijd wordt verkort en de terugkeer naar training en wedstrijden zo goed mogelijk verloopt.
Zoals eerder aangegeven, nodigt de aard van fysieke activiteit en sport uit tot het ontstaan van blessures, dus zoals het gezegde luidt: “beter voorkomen dan genezen”. Als we echter geblesseerd zijn, is het ideaal om een positieve kijk te hebben, een doel te zoeken, gemotiveerd te zijn en een veerkrachtige mentaliteit te ontwikkelen.
En, wat is een veerkrachtige sporter? We worden tegenwoordig overspoeld met de term veerkracht, gedefinieerd als het vermogen om zich aan te passen aan extreme situaties, zeer moeilijke situaties, te overwinnen, te leren en er sterker uit te komen. Tijdens de blessureperiode moeten we een veerkrachtige mentaliteit ontwikkelen, zodat we de rusttijd kunnen gebruiken om te blijven leren en andere relevante aspecten van de sportpraktijk te trainen, namelijk de psychologische aspecten, en de blessure kunnen gebruiken als een kans om als sporter te blijven groeien.
Daarom moeten we als conclusie het belang van onze geest voor onze fysieke gezondheid in gedachten houden, in het bijzonder stress bij sportblessures. Gezien het belang ervan is het passend om onszelf goed te kennen en de eerste stresssymptomen te kunnen herkennen, zodat we eraan kunnen werken om het blessurerisico te verminderen, onze sportprestaties te verbeteren en ons welzijn te bevorderen.
