“Plezier maken, trainen, leren, respecteren, delen en concurreren”
Inspanning, teamwork, respect, zelfverbetering, doorzettingsvermogen, sportiviteit en kameraadschap zijn enkele voorbeelden van waarden die we leren vanaf jonge leeftijd en die ons gedurende ons hele leven begeleiden. In ons dagelijks leven worden we geconfronteerd met situaties waarin we ons ethisch en moreel systeem activeren en onze waarden gebruiken om de best mogelijke beslissing te nemen.
Waarden worden begrepen als de houdingen, overtuigingen en gedragsnormen waardoor we ons gedragen en die in overeenstemming zijn met wat we als juist beschouwen. Er is een onderscheid tussen persoonlijke waarden en sociale waarden. Persoonlijke waarden zijn die welke we individueel waarderen en respecteren en waarop we onze eigen identiteit, moraal en relaties met anderen baseren. Bijvoorbeeld doorzettingsvermogen, nederigheid of zelfkennis. In dezelfde lijn zijn sociale waarden die welke als passend worden erkend binnen de sociale context en die helpen harmonie, evenwicht en goede sociale relaties te behouden. Enkele voorbeelden zijn respect, samenwerking, sportiviteit of saamhorigheid.
Hoe worden deze waarden verworven?
De verwerving van waarden vindt plaats gedurende ons hele leven, in de verschillende ervaringen en belevenissen die we opdoen, binnen het gezin, op school, in de sport, enzovoort. Het is echter het beste om er al op jonge leeftijd mee te beginnen, met het oog op het vormen van een positieve volwassen persoonlijkheid die aansluit bij sociale normen en persoonlijke overtuigingen. Lichamelijke activiteit en sport bieden een groot potentieel en een kans voor de ontwikkeling van persoonlijke en sociale waarden bij het kind, naast het bijdragen aan en bevorderen van zijn integrale opvoeding. Sport wordt dan ook begrepen als een pedagogisch hulpmiddel dat in staat is waarden, houdingen en ethisch gedrag over te brengen.
Zoals we allemaal weten, brengt fysieke activiteit en sport een grote verscheidenheid aan voordelen voor de beoefenaars met zich mee. In dit geval voor kinderen bevordert en versterkt het alles wat te maken heeft met het fysieke, het motorische, het psychologische, het emotionele en het sociale. Via fysieke activiteit, en meer specifiek georganiseerde sport, bieden we kinderen de kans om gezonde leefgewoonten aan te leren, hun voorkeuren, interesses en persoonlijkheid te ontwikkelen, emoties zoals frustratie of woede te beheersen, te leren zich aan regels te houden, zich goed te redden in verschillende sociale situaties, fouten te confronteren en ervan te leren, en natuurlijk te groeien en opgevoed te worden in waarden.
Door sportbeoefening worden kinderen blootgesteld aan tal van situaties die ideaal zijn voor hun integrale opvoeding en vorming. Toch moet men zich goed realiseren dat sport zowel positieve als negatieve waarden kan bevorderen. Daarom is de intentie en correcte organisatie van fysieke activiteit essentieel voor de opvoeding in positieve waarden. Het simpelweg uitvoeren van fysieke activiteit garandeert niet de verwerving van waarden; trainingen, activiteiten en sportwedstrijden moeten bewust worden ontworpen met dit doel.
Dit gebeurt via specifieke hulpmiddelen en programma's die ons in staat stellen te profiteren van het kader dat de sportcontext biedt. Met andere woorden, sport op een manier beoefenen die zelfkennis, autonomie, verbetering van zelfvertrouwen en zelfbeeld bij kinderen bevordert.
Sport gebruiken als pedagogisch, educatief en vormend middel dat dialoog bevordert als de beste optie om conflicten op te lossen, dat het belang van participatie, acceptatie en respect voor iedereen benadrukt, en dat zowel succes als falen gebruikt als educatieve elementen en voor persoonlijke en sociale leerprocessen.
Samengevat: het structureren van trainingen, taken en wedstrijden met speciale nadruk op het aanleren van positief gedrag, houdingen en kennis die nuttig zijn voor hun leven, zowel binnen als buiten de sport, en die hen in staat stellen hun persoonlijkheid, ideeën, interesses en voorkeuren te ontwikkelen.
Hoe ontwerpen we sportactiviteiten om positieve waarden te onderwijzen?
Hieronder geef ik een reeks hulpmiddelen, technieken en strategieën, waarbij we altijd rekening houden met de leeftijd waarmee we werken en de capaciteiten en vaardigheden die ze bezitten. Daarbij benadruk ik ook het belang van multidisciplinair samenwerken met alle professionals rondom de sportpraktijk, en natuurlijk samen met de families van de kinderen.
1. Wees een voorbeeld
Kinderen neigen ertoe het gedrag van hun gezagsfiguren te kopiëren; ouders, trainers en docenten vormen meestal de kring van mensen die kinderen het meest imiteren en van wie ze het meest leren. Daarom is het heel belangrijk dat jullie ook alle gedragingen presenteren die verbonden zijn aan de verschillende waarden waaraan jullie werken.
2. Stel gemeenschappelijke regels vast
Onder alle sporters en technische staf, waarbij het belang wordt benadrukt dat iedereen deelneemt en zich inzet bij het opstellen ervan. Daarnaast worden individuele en groepsuitdagingen voorgesteld.
3. Ontwikkel empathie
Door middel van oefeningen en dynamieken waarbij ze in teamverband moeten werken, waarbij het belang van ieders deelname wordt benadrukt. Laat kinderen leren zich in te leven in anderen, hun teamgenoten, tegenstanders of andere mensen buiten hen.
4. Reflecteren
Laat sporters nadenken over de specifieke waarde die wordt behandeld en over bepaalde bijbehorende gedragingen. Aan het einde van een oefening of trainingssessie voeren ze een gezamenlijke reflectie uit over het belang van de waarde die wordt behandeld voor het bereiken van doelen en oefeningen. Via sport kunnen ze leren de gevolgen van hun eigen daden en die van anderen te overwegen.
5. Ontwikkel het morele oordeel van sporters.
Debatteer over ethisch relevante onderwerpen, met als doel bij kinderen discussie, denken en kritiek te stimuleren over thema's gerelateerd aan morele waarden die invloed hebben op de sportpraktijk. Analyseer gezamenlijk de waarden, gedragingen en houdingen die een rol spelen bij het nemen van beslissingen over sociale kwesties en ethische dilemma's.
6. Analyse
Zoek concrete situaties binnen de sportpraktijk, zowel tijdens trainingen als wedstrijden, en analyseer deze gezamenlijk, zodat de meest geschikte gedragingen voor elke situatie worden geëvalueerd en geïdentificeerd.
7. Oefeningen in zelfbeheersing, zelfevaluatie en zelfkennis.
Zodat kinderen zich bewust worden van hun eigen gedachten, emoties en gevoelens die opkomen in verschillende situaties, en hen uitrusten met hulpmiddelen om deze correct te beheren en te beheersen wanneer ze ongepast zijn.
8. Concrete en specifieke oefeningen
Voor elke waarde, met de daaropvolgende gezamenlijke reflectie.
Om af te sluiten laat ik jullie de volgende zin achter die ik heb uitgelicht in mijn programma "School van waarden"
"Trainen door organisatie en inzet. Leren door verantwoordelijkheid en nederigheid. Respecteren door tolerantie en kameraadschap. Wedijveren door teamwork en sportiviteit."
